"Ktoś, kogo..." czy "ktoś, którego..."? Rodowitemu mówcy nawet nie drgnie powieka, gdy nieświadomie łączy prawidłowo zdanie podrzędne z nadrzędny. Tymczasem w głowie obcokrajowca polskie zaimki względne dryfują w stanie całkowitego bezładu. Jak pomóc mu wyłowić z chaosu ten właściwy?
Posłużmy się prostym, rozgrzewkowym ćwiczeniem, które wykorzystuje się przy powtórce słownictwa. Z puli rozłożonych grzbietem na stole obrazków uczeń losuje jeden. Bez pokazywania i używania ukrytego słowa wyjaśnia, co przedstawia ilustracja. Druga osoba z pary zgaduje, co opisał.
Zabawa nawet bez dodatkowych instrukcji wymusza użycie zdań złożonych. Warto je jednak podkręcić zmuszając do zastosowania konkretnej formy. W tym celu rozdajemy zestaw fiszek z zaimkami względnymi dwóch modeli budowania definicji:
1. kto/co, kogo/czego, etc.
2. który/która/które/którzy/które, którego/której/którego/których/których, etc.
Gotowe do wycięcia fiszki dostępne w sklepie w zestawie z ćwiczeniami na zdania złożone - po dwa dla poziomu A1+/A2 i A2+/B2-.
Można je też wykonać samodzielnie.
Ćwiczenie wykonujemy jak poprzednio, z tym że jedna osoba z pary losuje obrazek, druga zaś wskazuje fiszkę z modelem definicji, którego ma użyć.
Przykład:
Osoba A losuje słowo samochód
Osoba B wybiera fiszkę kim/czym
Osoba A definiuje To coś, czym jadę codziennie do pracy.
Zastanówcie się, jak bardzo skomplikowałoby się to zadanie, gdyby osoba B wybrała np. fiszkę któremu/której/któremu/którym/którym. Mogłoby powstać zdanie: "To środek transportu, dzięki któremu mogę dojechać na czas do pracy". Trudniejsze, ciekawsze, wymagające zastanowienia i doboru środków językowych.
Dzięki tej małej modyfikacji wprowadzamy nieco zaskoczenia i zabawy. Banalne wylosowane słowo po narzuceniu określonego modelu staje się wyzwaniem. I można je zdefiniować więcej razy bez znużenia.
Do samodzielnego przygotowania fiszek z obrazkami przyda się aplikacja Quizlet.com. Na wyższych poziomach możemy stosować słowa zamiast obrazków.